Želimir Žilnik - Directors | Art-kino Croatia

Želimir Žilnik (rođen u Nišu, 1942. godine, živi i radi u Novom Sadu), autor je brojnih igranih i dokumentarnih filmova, jedan od začetnika žanra doku-drama, nagrađivan na domaćim i međunarodnim filmskim festivalima.

Od samog starta profesionalnog rada na filmu, okrenut je suvremenim temama, koje uključuju društvenu, političku i ekonomsku kritiku svakodnevice (Žurnal o omladini na selu, zimi (1967), Pioniri maleni, mi smo vojska prava, svakog dana ničemo ko zelena trava (1968), Nezaposleni ljudi (1968) i Lipanjska gibanja (1969), Crni film (1971), Ustanak u Jasku (1973) i drugi.

Studentske demonstracije 1968. godine, i veliki potres iste godine, poslije okupacije Čehoslovačke, tema su i Žilnikovog prvog igranog filma Rani radovi (1969) nagrađenog Zlatnim medvedom na Berlinskom filmskom festivalu, kao i sačetiri nagrade u Puli te godine.

Nakon problema s cenzurom u Jugoslaviji, te zaustavljanja rada na narednom igranom filmu Sloboda ili strip (1972) također u produkciji Neoplanta filma, Žilnik sredinu sedamdesetih godina provodi u Nemačkoj, radeći nezavisne filmove - sedam dokumentaraca i igrani film Raj. Jedna imperijalistička tragikomedija (1976). Ti su filmovi među prvima tretirali temu gastarbajtera u Nemačkoj, te se i danas pokazuju na retrospektivama i simpozijumima. Po povratku u zemlju, od kraja sedamdesetih režira seriju dobro primljenih televizijskih filmova i doku-drama, za Televiziju Beograd i TV Novi Sad (Bolest i ozdravljenje Bude Brakusa (1980), Vera i Eržika (1981), Dragoljub i Bogdan (1982), Prvo tromesečje Pavla Hromiša (1983), Stanimir silazi u grad (1984), Beograde, dobro jutro (1985), seriju Vruće plate (1987), Bruklin - Gusinje (1988), Stara mašina (1989), Crno i belo (1990) i dr.). Navedeni su naslovi nagrađivani na televizijskim festivalima u zemlji i inozemstvu.

U saradnji televizije i filmskih radnih zajednica nastaje i nekoliko igranih filmova, sredinom osamdesetih: Druga generacija (1983), Lijepe žene prolaze kroz grad (1985) i Tako se kalio čelik (1988) - koje u fokusu imaju nagoveštaj političkih i socijalnih promena, kao i nadolazećih tenzija u zemlji.

Tokom devedesetih, u nezavisnim filmskim i medijskim produkcijama realizuje niz igranih i dokumentarnih filmova na temu kataklizme na Balkanu (Tito po drugi put među Srbima (1994), Marble Ass (1995), Do jaja (1967), Kud plovi ovaj brod (1998) i dr.). Filmovi su dobili najznačajnije nagrade na domaćim festivalima (u Herceg Novom, na Paliću, u Novom Sadu i Sopotu). Pokazani su na brojnim međunarodnim festivalima, a na Berlinalu 2005. godine Marble Ass je dobio značajnu nagradu Teddy.

Slom sistema vrednosti u post-tranzicijskim zemljama centralne i istočne Europe, problemi izbeglištva i migracija u novonastalim okolnostima proširene Europe - okvir su tekućeg tematskog ciklusa započetog filmovima Tvrđava Evropa (2000 – nagrada Victor za najbolji film godine, Ljubljana), Kenedi se vraća kući (2003 – nagrada Zlatna mimoza Herceg Novi), Gde je dve godine bio Kenedi (2005), Evropa preko plota (2005 – nagrada za najbolji regionalni film Beograd 2006 i ZagrebDox 2007), Dunavska sapunska opera (2006) i Kenedi se ženi (2007). Spomenuti su filmovi pokazani na preko 250 međunarodnih festivala i filmskih manifestacija. Žilnikov predzadnji film nosi naziv Stara škola kapitalizma (2009). Uz kontinuirani rad na filmskoj produkciji, Žilnik se od 1997. godine bavi i pedagoškim radom - mentor je i izvršni producent niza međunarodnih filmskih radionica za studente iz regiona jugoistočne Evrope (npr. Podeljeni bog / Divided God tokom 2007/2008, Petrovaradinsko pleme 2005, Crossing Borders u Krškom tokom leta 2003 - 2008, Vitae impossibili u Napulju, 2003, Dokument + fikcija u Skoplju 1997 i Zagrebu 1998). Kao gostujući predavač sarađuje sa brojnim inostranim filmskim školama (Goldsmiths College – University of London, Leiden University, Kunst Akademie u Beču, Stanford University, Central European University u Budimpešti, School of Arts and Communication - Malmö University, University College u Londonu, i dr).